اعتیاد عبارت از تعلق یا تمایل غیر طبیعی و مداومی است که برخی از افراد نسبت به بعضی از مواد مخدر پیدا می کنند منظور از اعتیاد استفاده غیر طبی و مکرر داروست که به ضرر خود مصرف کننده با دیگران می باشد. اعتیاد چهار خصوصیت عمده دارد:
1-گرایش به ازدیاد مصرف ماده اعتیاد آور: این خصوصیت را اصطلاحاً تحمل دارویی می گویند. در این حالت فرد معتاد حالتی سازگار نسبت به داروی مخدر پیدا می کند و برای ایجاد عکس العمل مشابه باید بر مقدار دارو بیفزاید.
2-وابستگی بدنی و روانی به اثرات ماده اعتیاد آور: وابستگی حبس یک حالت فیزیولوژیک است که با استعمال مکرر ماده ی اعتیاد آور به وجود می آید و باعث ادامه ی استعمال آن ماده می شود و قطع آن موجب سندروم محرومیت می گردد. در قطع آن علائم محرومیت معمولاً بعد از 2 تا 12 ساعت ظاهر می گردد و شامل آبریزش از چشم و بینی و خمیازه و عرق کردن می شود آنگاه خوابی عارض فرد معتاد می شود و پس از بیداری به شدت بی قرار و مضطرب است. سایر علائم محرومیت ها پس از 24 تا 48 ساعت ظاهر می شود و عبارتند از: گشادی مردمک چشم ها، مسخ شدن موهای بدن، تهوع، بی اشتهایی، اسهال، دل درد و بی خوابی، وابستگی روانی، یک الگوی رفتاری خاص در استفاده ی جبری از مواد اعتیاد آور است که با تابعیت شدید بر مصرف همان داده و فراهم کردن آن و میل شدید به بازگشت آن پس از قطع ماده، مشخص می گردد. وقتی وابستگی روانی حاصل شد دیگر آن حالت نشدنی و لذت بخش، برای فرد معتاد مطرح نیست و مصرف ماده ی مخدر به صورت یک رفتار اجباری در می آید.
3-تمایل و اعتیاد تشدید به ماده ی اعتیاد آور: تاجایی که به هر وسیله ی ممکن آن ماده ی اعتیاد آور را به دست می آورد. احتیاج به پول برای تأمین مواد مخدر، فرد معتاد را به ارتکاب اعمال بزهکارانه وا می دارد. مطالعه ی پزشکی جان هاپکینز در سال 1971 نشان داد که دوازده هزار معتاد شهر بالتیمور سالیانه سیصد میلیون دلار اجناس مختلف را از مغازه ها دزدیده اند و پس از فروش آنها به ثلث قیمت صرف استعمال مواد مخدر کرده اند.
4-ضررو زیان به مصرف کننده و جامعه: مواد مخدر هم ضرر مادی و رفتاری برای شخص و هم آسیب اقتصادی و اجتماعی برای جامعه دارد. در سال 1356 آمار تقریبی معتادان را در ایران حداقل سیصد هزار نفر بر آورد کرده اند که حدود یک درصد افراد جامعه بودند در آن روز مسأله ی شماره ی یک بهداشت روانی در ایران به شمار می رفت زیرا اگر هر خانواده متشکل از پنج نفر باشد حداقل بهداشت روانی یک و نیم میلیون نفر در خطر بوده است. گزارش سمینار مبارزه با مواد مخدر در مرداد 1363 حاکی است که تعداد معتادان در ایران حدود یک و نیم میلیون نفر است. اگر هر معتاد روزانه صد تومان مواد مخدر مصرف کند ما روزانه معادل صد میلیون تومان از این بابت ضرر مادی به جامعه وارد می شود. از نظر بهداشت روانی و سلامت جامعه حدود پنج میلیون نفر در خطر هستند.
